رنگ تاثیر فیزیکی و روحی خاصی را بر روی افراد می گذارد و افراد واکنش های متفاوتی نسبت به رنگ های مختلف از خود نشان می دهند. عکس العمل افراد به فاکتورهای متعددی نظیر فرهنگ، جنسیت، سن، موقعیت احساسی و ذهنی و به تجربه های خاص فردی بستگی دارد. البته نوع و شدت این واکنش ها نیز منحصر به فرد است. رنگ ها دارای نیروی خاصی هستند و هر یک از طیف ها یک احساس عمیق را در محیط القا می کنند. رنگ ها عمیقا بر حالات، روحیه، رفتار و روابط عمومی و اجتماعی تاثیر می گذارند و سبب می شوند شما شدیدا احساس اعتماد به نفس و یا احساس نشاط و سرزندگی کنید و هم چنین این امکان وجود دارد که احساس کسلی و بی حوصلگی را به شما القا کنند. رنگی که برای دکوراسیون اتاق های منزل خود انتخاب و استفاده می کنید نیز عمیقا در حالات روحی و روانی حاکم در منزل شما موثر است؛ بنابراین بایستی به نقش و تاثیر انواع رنگ ها در محیط توجه داشت تا انتخابی صحیح و مفید داشته باشید و بتوانید از محیط پیرامون خود لذت ببرید.
در رنگ کاری فضای داخلی بسته به محیط باید فاکتور های متفاوتی را در نظر گرفت:
- سن کاربر
- نوع فعالیت
- رنگ های طبیعی موجود در محیط
- شکل و حالت آیرودینامیکی محیط
رنگ یکی از جالب ترین جنبه های دکوراسیون است. طراحان دکوراسیون امروزه بیش از هر چیز به سلیقه و روحیات ساکنین خانه توجه می کنند. هر یک از ما احتمالاً ایده هایی درباره رنگ های مورد علاقه خود داریم و انتخاب و سلیقه ما اغلب بهترین راهنما برای انتخاب مجموعه رنگی مناسب برای محل زندگی و منزلمان است. امروزه ثابت شده است رنگ ها به راحتی روی سیستم عصبی، قدرت بینایی، سیستم گوارش، حالات روحی و روانی افراد و اخلاق فردی آن ها تاثیر میگ ذارند؛ بنابراین برای استفاده مفید از رنگ لازم است اثر روانشناختی آن را که می تواند در انتخاب دکوراسیون، لباس، محیط و... وارد عمل شود، درک کنیم. گاه به کارگیری رنگ های نامناسب، تاثیرات منفی بر مذاهب، فرهنگ ها، خلق و خوی افراد و راندمان کاری گذاشته که در درازمدت تاثیرات مخرب آن آشکارا به چشم می خورد.
طراحی داخلی و ساختمانی شامل کاربردی از بسیاری از عناصر بهم پیوسته از قبیل فضا، شکل، ساختار، نور، یافت می شود و یکی از تصمیمات مهم در مورد دکوراسیون داخلی رنگ و رنگ کاری می باشد. رنگ جزء مهمی در ایجاد سطح کیفی داخل ساختمان است؛ می بایست قبل از هرچیز طرح کلی رنگ را در روند طراحی مورد بررسی قرار داد. بهترین رویکرد نسبت به انتخاب رنگ این است که آن را جزء مهمی در طراحی در نظر بگیریم به جای آن که آن را به شکلی سطحی و پیش پا افتاده بعد از اتمام کار مورد توجه قرار دهیم. طراحی موثر رنگ ها هیچ هزینه اضافی در ساخت و نوسازی داخل ساختمان تحمیل نمی کند؛ فقط کافی است که آن را از جلوتر در دستور کار قرار دهیم. بهترین کار این است که رنگ های وسایل و دیوارها را به منظره جزئی در اهداف کلی طراحی در نظر بگیریم. آیا محیط باید آرام بخش یا شاد یا هیجان انگیز باشد؟ آیا سطح داخلی باید یک پیش زمینه خنثی را برای اساس منزل داشته باشد و یا خود به تنهایی تند و چشمگیر به نظر برسد؟
موفق ترین طراحی های داخلی رنگ ها در مقابل اهداف کلی طراحی بسیار تاثیر پذیرند. اولین گام تعیین اهداف طراحی است. سپس مشخص کنید که آیا رنگ می تواند در پدید آوردن حالتی به کار رود یا به عنوان راه حلی برای مشکلات مربوط به طراحی داخلی عمل کند. رنگ، ابزار مناسبی برای جلب توجه به سوی جنبه های مطلوب و یا استتار جنبه های نامطلوب محیط است. برخی از وظایف مهمی که بر عهده رنگ است شامل موارد زیر است:
- برانگیختن احساسات و ایجاد حال و هوای خاص در محیط
- متمرکز و یا منحرف کردن توجه
- تنظیم مقیاس فضا برای این که کوچکتر و یا بزرگتر به نظر برسد
- تقسیم و تعیین فضا
- وحدت و یا یکپارچگی فضا
آشنایی با تأثیر رنگ در چیدمان همه ما بارها و بارها اهمیت رنگ ها را در زندگی حس کرده ایم. این عنصر اساسی در چیدمان منزل نیز نقش تأثیرگذاری دارد؛ بنابراین، با بهره مندی از آن می توانیم خانه ای شاد، دل انگیز و امن داشته باشیم. به همین دلیل لازم است زبان و معنای رنگ ها را بدانیم تا به درستی از آنها استفاده کنیم. تناسب با فضای خانه از الگوهای هماهنگ زیر در چیدمان منزل می توان استفاده کرد:
* الگوی تک رنگ:
در این الگو می توان از یک رنگ برای چیدمان محیط بهره برد.
* شیوه کنتراست: در این روش با استفاده از دو رنگ متضاد نظیر آبی و نارنجی می توان فضایی دلخواه ایجاد کرد.
* الگوی مشابه: در این روش اگر رنگ زرد را انتخاب می کنید، می توانید برای تکمیل از رنگ های نارنجی بهره بگیرید.
* استفاده از رنگ های گوناگون: این شیوه گرچه الگویی رایج است، اما باید توجه داشت در این روش، هماهنگی رنگ ها دقیق صورت بگیرد تا از نظر زیباشناسی چشم نواز باشد.
اثرات روانی رنگ ها در محیط کار تحقیقات کم و پراکنده ای پیرامون اثرات رنگ بر افزایش کارایی در سازمان و نیز مخاطبان سازمان انجام گرفته اما هیچ یک از این تحقیقات به صورت تخصصی به این موضوع نپرداخته است و همچنان این موضوع در مهجوریت به سر میبرد. شاید دلیل اصلی آن تنوع حوزه های فرهنگی و مدیریتی در سازمان ها باشد که در کنار توجه به ابعاد روانشناختی فردی ابراز نظر مطلق و علمی را دشوار می کند. نقش رنگ در آراستگی و ایمنی محیط کار و زندگی مشاهده رنگ یک واقعیت روانشناسی می باشد که از واقعیت شیمیایی رنگ متمایز است، یعنی مساله رویت رنگ با ساختمان بنیادی رنگ تفاوت دارد. همان گونه که ارتعاشات صوتی می تواند از راه گوش خوشایند و لذت بخش و قابل درک باشند، رنگ نیز پدیده ای است که از راه چشم اثرات مفید یا مضری می تواند در مغز انسان داشته باشد و لذا مساله رنگ از بسیاری جهات بررسی می گردد به نحوی که:
1- هنرمند به اثرات رنگ از نظر زیباشناسی توجه دارد و نفوذ معنوی رنگ و خلاقیت آن را بررسی می نماید.
2- روان شناس علاقه مند به شناسایی قدرت اثر تشعشعات رنگی روی مغز و روح آدمی است.
3- فیزیولوژیست اثرات نور و رنگ را بر روی اعضا مختلف بدن مطالعه می نماید و مساله دیدن یکی از مسائل مورد مطالعه فیزیولوژیکی می باشد.
4- شیمیست بر روی ساختمان مولکولی رنگ ها و رنگدانه ها و ذرات جسم سنگین و تهیه رنگ از مواد اولیه و غیره بررسی می نماید.
5- و بالاخره فیزیکدان نوع انرژی، نوسانات، اختلاط انوار رنگی طیف، تجزیه نور، فرکانس و طول موج اشعه های رنگی و رده بندی رنگ ها و اندازه گیری آنها را مورد بحث قرار می دهد.
6- در صنایع نیز رنگ به عنوان عامل کمکی در تامین ایمنی، وسایل ارتباطی، تزیین، رمز و نشانه، حفاظت و نظایر این ها و برای مقصود معین به کار گرفته میشود. از این تأثیر امروزه در ساختمان منازل مسکونی و دفتر کار استفاده می شود و برای انتخاب در کارگاه ها و ماشین ها به کار می رود؛ زیرا انتخاب رنگ مناسب باعث ازدیاد قدرت کارگران و افزایش حجم تولید می گردد، به طوری که یک کارخانه جوراب سازی در آلمان توانست با استفاده از این مسئله تولید خود را 20 درصد افزایش بخشد.